အမေရိကန်သတင်းထောက်ကို သူလျှိုလုပ်မှုနဲ့ ရုရှားက ထောင်ဒဏ် ၁၆ နှစ်ချမှတ်

---

ရုရှားဖမ်းဆီးထားတဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နာမည်ကျော် Wall Street ဂျာနယ်ရဲ့ သတင်းထောက်ကို ရုရှားတရားရုံးတစ်ခုက ဇူလိုင် ၁၉ ရက် သောကြာနေ့မှာ ထောင်ဒဏ်(၁၆)နှစ် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်လိုက်ပါတယ်။

 

အသက် ၃၂ နှစ်အရွယ် အမေရိကန်နိုင်ငံသား အီဗန်ဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်(Evan Gershkovich)ကို သူလျှိုလုပ်တယ်ဆိုတဲ့ စွဲချက်နဲ့ ထောင်ချခဲ့တာပါ။

 

မစ္စတာ ဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်ရဲ့ သတင်းတိုက် ဝေါစထရိဂျာနယ်(Wall Street Journal)ကတော့ “ရှက်စရာကောင်းတဲ့ ဟန်ပြ တရားစီရင်မှု” လို့ တုံ့ပြန်ပါတယ်။

 

“ဘာအမှားတစ်ခုမှမလုပ်ထားဘူး” လို့ ငြင်းဆိုထားတဲ့ အသက်(၃၂)နှစ်အရွယ် မစ္စတာ ဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်ကို တင့်ကားစက်ရုံနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အရေးကြီးသတင်းအချက်အလက်တွေ ရယူဖို့ကြိုးပမ်းခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲကာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လမှာ ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး ပြီးခဲ့တဲ့လထဲမှာပဲ ရေကာတရင်ဘာ့ဂျ် (Yekaterinburg)မြို့မှာ ရုံးတင်စစ်ဆေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

 

မစ္စတာဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်ဟာ စစ်အေးခေတ်နောက်ပိုင်းကနေစပြီး အခုအချိန်အထိ ရုရှားမှာ သူလျှိုလုပ်တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်နဲ့ ဖမ်းဆီးခံရတဲ့ ပထမဦးဆုံး အမေရိကန် သတင်းထောက်ဖြစ်လာပါတယ်။ သူအဖမ်းခံလိုက်ရခြင်းဟာ အမေရိကန်အပါအဝင် အနောက်တိုင်းက သတင်းထောက်တွေကို ရုရှားကနေ ထွက်ခွာကြဖို့ သတိပေးနှိုးဆော်မှုလည်းဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

 

သောကြာနေ့မှာ တရားရုံးက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ကြားနာမှုရုပ်သံထဲမှာ မစ္စတာ ဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်ဟာ တီရှပ်နဲ့ ဘောင်းဘီအနက်ရောင် ဝတ်ဆင်ထားပြီး တရားခွင်အတွင်းက မှန်လှောင်အိမ်ထဲမှာ မတ်တပ်ရပ်လျက်အနေအထားနဲ့ လေးမိနစ်နီးပါးကြာတဲ့ အမိန့်ချမှတ်တဲ့စာကို နားထောင်နေတာကို တွေ့မြင်ရပါတယ်။

 

ပြီးတဲ့နောက်မှာတော့ တရားသူကြီးက မေးခွန်းမေးဖို့ရှိလားလို့ မေးတဲ့အခါမှာတော့ “မရှိပါဘူး” လို့ သူပြန်ဖြေခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။

 

တရားသူကြီး အန်ဒရေမိုင်းညက်(Andrei Mineyev)က မစ္စတာ အီဗန်ဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်ဟာ ဖမ်းဆီးခံရတာ (၁၆) လကြာပြီဖြစ်တဲ့အတွက် အဲဒီကာလကို ပြစ်ဒဏ် (၁၆) နှစ်ထဲမှာ ထည့်သွင်းတွက်ချက်မယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။

 

ဒါ့အပြင် တရားသူကြီးဟာ သတင်းထောက်ရဲ့ လက်ကိုင်ဖုန်းနဲ့ မှတ်စုစာအုပ်စာတမ်းတွေကိုလည်း ဖျက်ဆီးဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့ပါတယ်။ မစ္စတာ ဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်အနေနဲ့ အယူခံဝင်ဖို့ အချိန် (၁၅) ရက် ရရှိမယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။

 

လက်ရှိမှာတော့ ဒီဖြစ်ရပ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံဘက်က တစ်စုံတစ်ရာ ပြောဆိုတာ မရှိသေးပါဘူး။

 

“အီဗန်ဟာ သူ့ရဲ့အလုပ်ဖြစ်တဲ့ သတင်းထောက်အလုပ်ကို လုပ်ခဲ့တာကြောင့် သူရဲ့မိသားစုတွေ၊ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ ဝေးကွာနေရပြီး သတင်းပို့ခွင့်လည်း ပိတ်ပင်ခံထားရသလို အကျဉ်းထောင်ထဲမှာလည်း ၄၇၈ ရက်ကြာ မှားယွင်းပြီး ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရပြီးတဲ့နောက်မှာတော့ အခုလို အရှက်ရစရာကောင်းတဲ့ ဟန်ပြစီရင်ချက် ထွက်ပေါ်လာတာပါပဲ” လို့ ဝေါစထရိဂျာနယ် ထုတ်ပြန်ချက်ထဲ ဆိုထားပါတယ်။

 

“အီဗန်လွတ်မြောက်လာဖို့နဲ့ သူ့ရဲ့မိသားစုဝင်တွေကို ထောက်ပံ့နိုင်ဖို့လည်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သွားမှာပါ။ သတင်းစာပညာဟာ ရာဇဝတ်မှု မဟုတ်ပါဘူး။ သူပြန်မလွတ်လာမချင်း ကျွန်တော်တို့ လုပ်ဆောင်မှုရပ်သွားမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီလိုကိစ္စတွေ  အခုပဲရပ်တန့်သင့်နေပါပြီ” လို့လည်း ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဆက်လက်ဖော်ပြထားပါတယ်။

 

သောကြာနေ့က ကြားနာမှုဟာ တတိယအကြိမ်ရုံးချိန်းဖြစ်ပြီး စီရင်ချက်ချတာ၊ တရားစွဲဆိုတာ စတဲ့ ကိစ္စအားလုံးကို နိုင်ငံတော်လျှို့ဝှက်ချက်ကြောင့်ဆိုပြီး သတင်းမီဒီယာတွေကို သတင်းရယူခွင့်လည်း ရုရှားဘက်က ပိတ်ပင်ထားခဲ့ပါတယ်။

 

ပုံမှန်အားဖြင့် သူလျှိုလုပ်မှုကိစ္စရပ်တွေကို ကိုင်တွယ်စစ်ဆေးတာဟာ လပေါင်းများစွာကြာလေ့ရှိပြီး အခုအမှုမှာ ပုံမှန်အတိုင်းမဟုတ်ဘဲ တံခါးပိတ်စစ်ဆေးပြီး အလျင်အမြန်အမိန့်ချခဲ့တာကြောင့် ရုရှားနဲ့ အမေရိကန်တို့ ကာလရှည်ကြာညှိနှိုင်းထားတဲ့ အကျဉ်းသားအပြန်အလှန်လဲလှယ်ရေးထဲမှာ မစ္စတာဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်နဲ့ ရုရှားတို့ နောက်ထပ်ဖမ်းဆီးထားတဲ့ တခြားအမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေ ပါဝင်နိုင်တယ်လို့လည်း ထင်ကြေးပေးမှုတွေ မြင့်တက်နေပါတယ်။

 

ရုရှားနိုင်ငံဘက်ကို ရိုက်တာသတင်းဌာနက အကျဉ်းသားလဲလှယ်ဖို့ အစီအစဉ်ရှိမရှိ သောကြာနေ့မှာပဲ မေးမြန်းခဲ့ရာမှာတော့ “ဒီမေးခွန်းကို မဖြေဘဲထားလိုက်ပါမယ်” လို့ပဲ ရုရှားရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒီမီထရီ ပက်စ်ကော့ဗ် (Dmitry Peskov) က ဆိုခဲ့ပြီး ဖြေကြားဖို့ ငြင်းဆန်ခဲ့ပါတယ်။

 

မစ္စတာဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်ကို မော်စကိုမြို့အရှေ့ဘက် မိုင် ၉၀၀ (ကီလိုမီတာ ၁၄၀၀) မှာရှိတဲ့ ရေကာတရင်ဘာ့ဂျ်မြို့က အကင်ဆိုင်တစ်ဆိုင်မှာ FSB လုံခြုံရေးဌာနက အရာရှိတွေက ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၉ ရက်နေ့မှာ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့တာပါ။ အဲဒီအချိန်ကစလို့ သူ့ကို မော်စကိုမြို့က လက်ဖ်ဖော်တိုဗို (Lefortovo) အကျဉ်းထောင်မှာ ထိန်းသိမ်းထားခဲ့ပါတယ်။

 

သူသွားရောက်ထောက်လှမ်းခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲခံထားရတဲ့ ယူရယ်ဗန်းဇဘော့ (Uralvagonzavod) စက်ရုံဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုကို ခံထားရတဲ့ စက်ရုံတစ်ရုံလည်းဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီစက်ရုံက ရေကာတရင်ဘာ့ဂျ်မြို့နားက နစ်ဇ်နီတာဂဲလ် (Nizhny Tagil)မြို့မှာ အခြေစိုက်ပြီး T-90M တိုက်ပွဲဝင် တင့်ကားတွေ ထုတ်လုပ်တာ၊ T-72B3M တင့်ကားတွေကို အဆင့်မီအောင် ပြန်လည်ပြုပြင် မွမ်းမံတာတွေ လုပ်ဆောင်တယ်လို့ တရားဝင်ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားပါတယ်။

 

သူလျှိုလုပ်မှုနဲ့ စွပ်စွဲခံထားရတဲ့ မစ္စတာဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်ကို ထောင်ဒဏ်(၁၈)နှစ် ချမှတ်ပေးဖို့ ပြည်နယ်အစိုးရ ရှေ့နေတွေက သောကြာနေ့မနက်ပိုင်းမှာ တောင်းဆိုပြီးတဲ့နောက် နာရီပိုင်းအတွင်းမှာပဲ တရားရုံးကနေ အခုလိုစီရင်ချက်ချမှတ်မှု မမျှော်လင့်ဘဲထွက်ပေါ်လာခဲ့တာပါ။ သူ့ကိုစွပ်စွဲထားတဲ့ အမှုအတွက် အမြင့်ဆုံးပြစ်ဒဏ်ဟာ‌ ထောင်ဒဏ် နှစ်(၂၀) ဖြစ်တယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။

 

ရုရှားနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံခြားသားအကျဉ်းသားတွေ မလဲလှယ်ခင် သူတို့တွေကို စွဲဆိုထားတဲ့ အမှုတွေကနေ ဥပဒေကြောင်းအရ အပြီးသတ် စီရင်ချက်တွေ ချမှတ်လေ့ရှိပါတယ်။

 

ရုရှားဘက်က ပြန်လည်လွတ်မြောက်စေလိုနေတဲ့ အကျဉ်းသားကတော့ ပြည်နှင်ဒဏ်ခံထားရပြီး လက်ရှိ ဂျာမဏီနိုင်ငံမှာ ထောင်ဒဏ်တစ်သက်တစ်ကျွန်းကျခံနေရတဲ့ ဗာဒင်းခရက်ဆီကော့ဗ် (Vadim Krasikov)ဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ ချေချန်-ဂျော်ဂျီယာ အတိုက်အခံခေါင်းဆောင်တစ်ဦးကို ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ ဘာလင်ပန်းခြံအတွင်း  သတ်ဖြတ်ခဲ့မှုနဲ့ဖမ်းဆီးထောင်ချခံခဲ့ထားရတာပါ။

 

မစ္စတာဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်ရဲ့ သတင်းစာတိုက်နဲ့ အမေရိကန်အစိုးရကတော့ ရုရှားရဲ့ စွပ်စွဲချက်အားလုံးကို ငြင်းဆိုထားပြီး သူဟာ ရုရှားမှာ အလုပ်လုပ်ကိုင်ဖို့အတွက် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက အသိအမှတ်ပြု ခွင့်ပြုထားတဲ့ သတင်းထောက်တစ်ဦးသာဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

 

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက လက်ထောက်ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဗီဒန့်ပတဲလ် (Vedant Patel) ကတော့ အကျဉ်းသားခြင်းလဲလှယ်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လူသိရှင်ကြားပြောဆိုဖို့ကို ငြင်းဆိုခဲ့ပေမဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေနဲ့ မစ္စတာဂါ့ရှ်ကိုဗစ်ချ်အပြင် နောက်ထပ်ဖမ်းဆီး အကျဉ်းချခံထားရတဲ့ အမေရိကန်မရိန်းတပ်သားဟောင်း ပေါလ်ဝီလန် (Paul Whelan)တို့ အမြန်ဆုံး လွတ်မြောက်လာဖို့အတွက် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ ကြာသပတေးနေ့ ဇူလိုင် ၁၈ ရက်နေ့မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။

 

ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်ကတော့ မစ္စတာဂါ့ရှ်ကိုဗစ်အပါအဝင် အကျဉ်းသားလဲလှယ်မှုအတွက် ရုရှားဘက်က လမ်းဖွင့်ထားသလို အမေရိကန်နဲ့လည်း အဆက်အသွယ်တွေ ရှိနေပေမဲ့ လျှို့ဝှက်ထားဆဲဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

“ထောင်ဒဏ် (၁၆) နှစ်ဆိုတာ ကြီးလေးတဲ့ ပြစ်ဒဏ်ပါပဲ၊ အခုဆိုရင် အနောက်နိုင်ငံက သတင်းထောက်အများစုဟာ ရုရှားနဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ စစ်ပွဲထဲကြားညပ်မယ့် သားကောင်တွေ ဖြစ်လာမှာကြောက်ပြီး ရုရှားကနေ ထွက်သွားချင်ကြမယ်ထင်ပါတယ်” လို့ ကရင်မလင်နန်းတော်ရဲ့ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်ဟောင်းဖြစ်သူ ဆာဂိန်မာကော့ဗ် (Sergei Markov)က ပြောပါတယ်။

 

ဓာတ်ပုံ- REUTERS/Dmitry Chasovitin

 

ကိုးကား – Reuters