“ဒီတစ်ပတ် ကမ္ဘာကြီးဘာထူးလဲ”(မေ ၁၂ ရက်မှ ၁၈ ရက်အထိ)
ဒီတစ်ပတ် (မေ ၁၂ ရက် မှ ၁၈ ရက်အထိ)အတွင်း ကမ္ဘာကြီးထဲ မြန်မာစစ်ကောင်စီနဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့လို့ ဝေဖန်ခံနေရတဲ့ အိန္ဒိယလေတပ် သတင်း၊ တရုတ်က ကျူးကျော်မယ်ဆိုတာကို မယုံဘူးလို့ ပြောလိုက်တဲ့ သက်တမ်းကုန် ထိုင်ဝမ်သမ္မတ သတင်း၊ ယူကရိန်း ဒုတိယမြို့တော်ကို သိမ်းဖို့ အစီအစဉ်မရှိသေးဘူးလို့ ပြောလာတဲ့ ရုရှားသမ္မတပူတင် သတင်းတွေအပြင် ထူးခြားသတင်းတွေကို စုစည်းတင်ပြလိုက်ပါတယ်။
****************************************
“အိန္ဒိယ ဘာလဲ၊ဘယ်လဲ”
မြန်မာစစ်ကောင်စီလေတပ်နဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့လို့ အိန္ဒိယလေတပ် ကို Justice For Myanmar အဖွဲ့အစည်းက ဝေဖန်ထောက်ပြခဲ့တာအပြင် မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ မိုင်တစ်ထောင်ကျော် နယ်မြေထိစပ်နေတဲ့ ချင်းပြည်နယ်နဲ့ အိန္ဒိယ မီဇိုရမ် ပြည်နယ်ကြား စည်းရိုးကာခြားမယ်ဆိုတဲ့ အတွက် ဒေသခံတွေ ဆန္ဒပြခဲ့မှုတွေကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ရဲ့ လက်ရှိကာလ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် သဘောထားနဲ့ပတ်သက်ပြီး မေးခွန်းထုတ်လာကြပါတယ်။
မေ ၁၅ ရက်တုန်းက စစ်ကောင်စီဘက်က ထုတ်ပြန်တဲ့ သတင်းအရ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(လေ) ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ထွန်းအောင် အဖွဲ့နဲ့ အိန္ဒိယလေတပ်ကြား ငါးရက်ကြာ ဆွေးနွေးပွဲ လုပ်ခဲ့တယ်လို့ သိရတာပါ။
အိန္ဒိယလေတပ်ဘက်က Assistant Chief of The Air Staff (Intelligence) ဖြစ်တဲ့ Air Vice Marshal Ichettira Iyappa Kuttappa VM VSM နဲ့ အိန္ဒိယ စစ်သံမှူးတို့က ဒီတွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲကို ဦးဆောင် တက်ရောက်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး စစ်ကောင်စီရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ နှစ်နိုင်ငံလေတပ်ကြား အပြန်အလှန်ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ကိစ္စရပ်နဲ့ ဆက်ဆံရေးပိုတိုးတက်ဖို့ ကိစ္စရပ်တွေ၊ သင်တန်းသားကိစ္စတွေနဲ့ နည်းပညာဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တွေကို ဆွေးနွေးခဲ့တာ ဖြစ်တယ်လို့ စစ်ကောင်စီဘက်က သတင်းထုတ်ပြန်ထားတာပါ။
လက်ရှိနိုင်ငံတွင်း တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ စစ်ပွဲတွေဖြစ်ပွားနေတဲ့အပေါ် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ အလွန်အကျွံ ပြုလုပ်နေတာကြောင့် အရပ်သားပြည်သူတွေ ပိုင်ဆိုင်တဲ့ စည်းစိမ် အိုးအိမ်တွေအပြင် ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေ မြင့်တက်နေတဲ့ကြားက ဒီလိုတွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်ခဲ့တာကြောင့် လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ “Justice For Myanmar”(JFM) က မေလ ၁၆ ရက်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ဝေဖန်ထောက်ပြတောင်းဆိုမှုတွေ လုပ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
JFM ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အတွင်းမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေနဲ့ စစ်ကောင်စီကို လက်နက်၊နည်းပညာ၊ စစ်သင်တန်းနဲ့ လောင်စာဆီ ရောင်းချတာတွေကို ပိတ်ပင်ထားဆီးပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့တာဖြစ်ပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၃၀ ရက်မှာ ကျင်းပခဲ့ပြီး အိန္ဒိယသမ္မတကိုယ်တိုင် တက်ရောက်စစ်ဆေးခဲ့တဲ့ အိန္ဒိယဗိုလ်လောင်းသင်တန်းဆင်းပွဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံက ဗိုလ်လောင်းတွေပါဝင်တာ နဲ့ အိန္ဒိယရေတပ်က လက်ခံကျင်းပခဲ့တဲ့ Goa ရေကြောင်းဆိုင်ရာအထူးအစည်းအဝေး (GMC) မှာ မြန်မာရေတပ်ချုပ်တက်ရောက်တာမျိုး ၊ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လတုန်းက အိန္ဒိယကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Shri Giridhar Aramane မြန်မာနိုင်ငံကို တရားဝင်ခရီးသွားရောက်တာစတဲ့ အချက်တွေကို ထောက်ပြပြီး ဖော်ပြထုတ်ပြန်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ် ခြံစည်းရိုးခတ်မဲ့အစီအစဉ်နဲ့ နယ်စပ်ဒေသ လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့်ပိတ်ပင်မဲ့ အိန္ဒိယဗဟိုအစိုးရရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ထောင်နဲ့ချီတဲ့ ဒေသခံတွေက မီဇိုရမ်ပြည်နယ် ချန်းဖိုင်ခရိုင် နှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ကျေးရွာတွေမှာ မေလ ၁၆ ရက်နေ့က ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။
အဲဒီဆန္ဒပြပွဲကြောင့် အိန္ဒိယအာဏာပိုင်တွေက ချစ်ကြည်ရေးဂိတ်ကို ပိတ်ခဲ့တယ်လို့လည်း ဒေသခံတွေကဆိုကြပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ် လွတ်လပ်စွာဖြတ်သန်းသွားလာခွင့် ပိတ်သိမ်းပြီး စည်းရိုးကာမယ်ဆိုရင် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ခိုလှုံနေကြတဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေ နေထိုင်ရေး အခက်တွေ့မှာကို စိုးရိမ်နေကြတယ်လို့လည်း မြန်မာစစ်ဘေးဒုက္ခသည်အရေး ကူညီပေးနေသူတွေက ပြောပါတယ်။
မြန်မာပြည်တွင်း တိုက်ပွဲတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံကနေ အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်ကို ထွက်ပြေးခိုလှုံနေရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသား ဒုက္ခသည်အရေအတွက်ဟာ သောင်းချီရှိနေပြီး ကနဦး ကောက်ယူရရှိထားတဲ့ စာရင်းတွေအရ ဒုက္ခသည် စုစုပေါင်း ခြောက်သောင်းကျော်ရှိတယ်လို့ ချင်းအရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ စာရင်းတွေအရ သိရပါတယ်။
နယ်စပ်တစ်လျှောက် ခြံစည်းရိုးကာမဲ့ အစီအစဉ်ကို အိန္ဒိယပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးက ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့မှာ ပြောဆိုထားသလို လွတ်လပ်စွာဝင်ထွက်ခွင့် (FMR) ကို မကြာခင်ပိတ်ပင်ဖို့လည်း အိန္ဒိယအစိုးရက စီစဉ်နေတာဖြစ်ပါတယ်။
****************************************
“ရှီကျင်းဖျင် ကိုမကြောက်တဲ့ ဆိုင်အင်ဝမ်း”
ကျွန်းဒေသတစ်ခုဖြစ်ပြီး ပြည်မတရုတ်နိုင်ငံကနေ ခွဲထွက်လာခဲ့တဲ့ ထိုင်ဝမ်ဟာ လာမဲ့ တင်္နလာနေ့ကျရင် ဒီမိုကရေစီနည်းကျ အနိုင်ရထားတဲ့ သမ္မတသစ်ကို သမ္မတဟောင်း “ဆိုင်အင်ဝမ်း” က အာဏာလွှဲပေးတော့မှာပါ။
လက်ရှိသမ္မတသက်တမ်း နှစ်ဆက်မြောက်အထိ တာဝန်ယူထားတဲ့ “ဆိုင်အင်ဝမ်း” ကနေ ပါတီတူ ဒုသမ္မတအဖြစ် တာဝန်ယူနေတဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်တိုးတက်ရေးပါတီ(DPP)က လိုင်ချင်းတီ(Lai Ching-te)ကို အာဏာလွှဲပေးတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
သမ္မတ သက်တမ်းကာလအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ဖိအားပေးမှုကို အကြိမ်ကြိမ်ခံခဲ့ရတဲ့ “ဆိုင်”ဟာ သူရဲ့သမ္မတ သက်တမ်းမကုန်ဆုံးမီ BBC မီဒီယာက သတင်းထောက်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ရူးပတ် ဝင်းဖီးဟေးလ် နဲ့ ၎င်းရဲ့ နေအိမ်မှာ တွေ့ဆုံဖြေကြားမှုအတွင်း “တရုတ်ဟာ ထိုင်ဝမ်ကိုကျူးကျော်မယ်ဆိုတာကို မယုံဘူး”လို့ပြောကြားခဲ့တာပါ။
“ထိုင်ဝမ်ကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ဖို့အတွက် တရုတ်နိုင်ငံပေးဆပ်ရမဲ့တန်ဖိုးကကြီးပါတယ်။ ဒါကို ပေးနိုင်ရဲ့လားဆိုတာကို ခေါင်းဆောင်တွေက ဆင်ခြင်သုံးသပ်ဖို့လိုပါလိမ့်မယ်။ အလားတူပဲ ထိုင်ဝမ်ကလည်း တရုတ်ကဝင်တိုက်ခဲ့ရင် ကုန်ကျမဲ့ စစ်ရေးစရိတ်တွေကို ပိုတိုးအောင် ပြင်ထားဖို့လိုပါလိမ့်မယ်။ ဒါကြောင့် ကျွန်မက ဒီလိုမြင်မိတာပါ။”လို့ လက်ရှိထိုင်ဝမ်သမ္မတက BBC သတင်းထောက်ရဲ့ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ပတ်သတ်တဲ့ မေးခွန်းအပေါ် ပြန်ဖြေခဲ့တာပါ။
ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နေတဲ့ ထိုင်ဝမ်ဟာ သမ္မတ “ဆိုင်အင်ဝမ်း” လက်ထက်မတိုင်ခင်မှာ သီးခြားလွပ်လပ်တဲ့ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားတဲ့ နိုင်ငံအရေအတွက်ဟာ ၂၂ နိုင်ငံအထိ ရှိတာဖြစ်ပြီး သူ့လက်ထက်အရောက်မှာတော့ တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုတဲ့ နိုင်ငံအရေအတွက်ဟာ ၁၂ နိုင်ငံသာရှိတော့တာပါ။
ဒါဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု၊ နိုင်ငံရေးအာဏာအသုံးပြုကာ ဖိနှိပ်မှု၊ စစ်ရေးခြိမ်းခြောက်မှုတွေကြောင့် ပြောင်းလဲခဲ့တာဖြစ်ပြီး သမ္မတ သစ်ကလည်း တရုတ်နိုင်ငံဘက် မယိမ်းခဲ့ရင် ထိုင်ဝမ်ဟာ ဖိအားတွေအောက်မှာ ဆက်ရှိနေမှာဖြစ်ပြီး သမ္မတသစ် ဖြစ်လာမဲ့ “လိုင်ချင်းတီ”ရဲ့ အစိုးရအဖွဲ့ စွမ်းဆောင်ရည် ဘယ်လောက်ရှိကြောင်းကို လေးနှစ်တာ စောင့်ကြည့်ရပါဦးမယ်။
****************************************
“ပူတင့် လက်ခုပ်ထဲကရေ သို့ ယူကရိန်း”
ရုရှားသက်တော်ရှည် သမ္မတ ပူတင်ကတော့ နိုင်ငံတကာ ရဲ့ ဖိအားတွေ၊ စောင့်ကြည့်မှု တွေကြားက ယူကရိန်းကို စစ်ရေးကစားနေတာပါ။ ကျူးကျော်စစ်လို့ ခေါင်းစဉ်တပ်ကြတဲ့ ဒီစစ်ရေးကစားမှုကို သမ္မတ ပူတင်က ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက် နေ့က စတင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပြီး အချိန်အားဖြင့် နှစ်နှစ်ကျော် ကြာမြင့်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။
ယူကရိန်းရဲ့ နယ်မြေ သုံးပုံတစ်ပုံနီးပါးကို စိုးမိုးထားနိုင်ပြီလို့ပြောလို့ရမဲ့ အနေအထားကနေ အခုဆို ယူကရိန်းရဲ့ ဒုတိယမြို့တော့လို့ ပြောရမဲ့ “ခါကိဗ်”(Kharkiv) မြို့တော်နားမှာ ရုရှားစစ်တပ်တွေ အသင့်ပြင်ထားပြီး မြို့တော်ကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်တဲ့ အနေအထားကို ပူတင်ရရှိနေတာပါ။
ယူကရိန်းဘက်က အဲ့ဒီဒေသတွင်းမှာ ရုရှားရဲ့ စစ်ရေးအရှိန်မြှင့်လာနိုင်မှုကို သတိပေးထားပြီး ထိုးစစ်ဆင်မှုကို ခုခံနိုင်ရေး ပြင်ဆင်ထားဖို့နဲ့ ရုရှားထိုးစစ်ကို လမ်းကြောင်းပြောင်းတာ ဒါမှမဟုတ် အင်အားအလုံးအရင်းနဲ့ ခံစစ် အမြောက်အမြားပြင်ပြီး ရုရှားတပ်တွေကို ဝိုင်းရံပိတ်ဆို့မှုတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ကိုလည်း အချက်ပေး ပြောဆိုထားပါတယ်။
“ရုရှားဘက်က အခုလမ်းကြောင်းအတိုင်း တန်ပြန်ထိုးစစ် လှိုင်းအသစ်တစ်ခုကို စနေခဲ့ပါပြီ၊ အခုဆိုရင် အဲ့ဒီလမ်းကြောင်းမှာ ထိတွေ့တိုက်ပွဲတွေလည်း ပြင်းထန်နေပါတယ်”လို့ ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာ ဇီလန်းစကီးက ကိယက်ဗ် (Kyiv) မြို့မှာ လုပ်ခဲ့တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်ပွဲမှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းကမှ “ယူကရိန်းဒုတိယမြို့တော်ကို သိမ်းဖို့ အစီအစဉ်မရှိသေးပါဘူး”လို့ ပူတင်ရဲ့ ရုရှားအစိုးရ ဘက်ကနေ တရားဝင်ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပေမဲ့လို့ မြေပြင်မှာတော့ နှစ်ဖက် စစ်တပ်ထိတွေ့မှုတွေဖြစ်ပွားနေတာပါ။
အမေရိကန်နိုင်ငံက ယူကရိန်းအတွက် ခုခံစစ်ကို ပေါ်တင်တစ်မျိုး၊ မသိမသာ တဖုံ ကူညီပေးနေခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာကလည်း ထောက်ပံ့မှုတွေ ပြုလုပ်နေကြပေမဲ့လို့ အင်အားကြီး ရုရှားရဲ့ စစ်ကစားမှုကိုတော့ အလုံးစုံကာကွယ်နိုင်မှုမရှိသေးတာကိုတော့ ပေးဆပ်ထားရတဲ့ နယ်မြေတွေက သက်သေခံနေပါတယ်။
ကုလသမ္မဂရဲ့ လုံခြုံရေးကောင်စီလို အဖွဲ့အစည်းကြီးနဲ့ နိုင်ငံတကာက ရုရှားအပေါ် စီးပွားရေးအရ ပိတ်ဆို့မှုတွေ၊ ဖိအားပေးမှုတွေလုပ်ပေမဲ့လို့ ရုရှားဟာ အင်အားကြီးနိုင်ငံပီသစွာ မဖြုံဘဲ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ ယူကရိန်းအပေါ် “လက်ခုပ်ထဲက ရေ”လို ကစားနေနိုင်ဆဲပါ။