မြန်မာလမ်းစဉ်လိုက်တဲ့ ဂါဘွန်စစ်ခေါင်းဆောင်

---

ကမ္ဘာ့လူထုအသိနည်းကြသည့် မြန်မာနှင့် ဂါဘွန်နိုင်ငံတို့သည့် ယခုအခါ အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်စဉ်ဖြင့် ကမ္ဘာ့သတင်းမီဒီယာများထက်တွင် နေရာယူ၍ ကျော်ကြားနေကြလေပြီ။ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်က လွန်ခဲ့သည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီး ဂါဘွန်စစ်ခေါင်းဆောင်များက ပြီးခဲ့သည့် ဩဂုတ်လ ၃၀ ရက်နေ့က အာဏာသိမ်းခဲ့ကြသည်။ မြန်မာစစ်တပ်က ရွေးကောက်ပွဲနိုင်သူတို့ကို ဖမ်းချုပ်အာဏာသိမ်းသကဲ့သို့ ဂါဘွန်စစ်ခေါင်းဆောင်တို့ကလည်း ရွေးကောက်ပွဲနိုင်သူတို့ကို ဖမ်းချုပ်သိမ်းခဲ့ကြခြင်းတော့ တူညီကြသကဲ့သို့ အာဏာသိမ်းသူတို့ကို ထောက်ခံမှု ပြုနေသူများရှိသည်ကလည်း တူသည်။ စစ်ခေါင်းဆောင်က အာဏာရယူကြသည်လည်း တူညီကြပေသည်။

“ဘယ်လိုအာဏာသိမ်းခဲ့သလဲ”
အာဖရိကက အလယ်ပိုင်းကျသည့် နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သော ဂါဘွန်နိုင်ငံတွင် ပြီးခဲ့သည့်ဩဂုတ်လ ၃၀ ရက်နေ့ မနက်ပိုင်းတွင် မြို့တော် လီဘရယ်ဗေးလ်၌ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည်။

မဲရလဒ်များကို ညနေပိုင်းတွင် ကြေညာခဲ့ရာတွင် ပြီးခဲ့သည့် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ၌ အနိုင်ရရှိထားသည့် သမ္မတ အလီဘွန်ဂို အွန်ဒင်ဗေးကပင် အနိုင်ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၄၅ မိနစ်အကြာတွင် နိုင်ငံပိုင်ရုပ်မြင်သံကြားမှတစ်ဆင့် စစ်တပ်မှ အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်းနှင့် ရွေးကောက်ပွဲနိုင် သမ္မတကို နေအိမ်အကျယ်ချုပ် ချထားလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း စစ်တပ်ခေါင်းဆောင်ကြီးများက ပြောကြားသည်။

“နှစ်ပေါင်း ၅၆ နှစ်ကြာ မိသားစုတစ်ခုတည်းမှ အာဏာချုပ်ကိုင်ထားမှုကို ဖယ်ရှားရန်” ဟု စစ်တပ်ခေါင်းဆောင်ကြီးများက ၎င်းတို့၏ အာဏာသိမ်းမှုကို အကြောင်းပြသည်။

အာဏာသိမ်းပြီး ဘာတွေလုပ်သလဲ?

အာဏာသိမ်းလိုက်ကြောင်း ကြေညာပြီးမကြာမီမှာပင် နယ်စပ်များအားလုံး ပိတ်ချခြင်း၊ အမျိုးသားအစည်းအဝေးရုံးများ၊ လွှတ်တော်များ၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေရေးရာ တရားစီရင်ရေးရုံးတော်များ၊ လူမှု အဖွဲ့အစည်းရုံးများ၊ စီးပွား/ကူးသန်းမှုဆိုင်ရာအဆောက်အအုံများကို ပိတ်ဆို့မှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။

တစ်ဆက်တည်းမှာပင် လက်ရှိသမ္မတ အလီဘွန်ဂိုကို နေအိမ်အကျဉ်းချ ဖမ်းဆီးပြီး မိသားစုအပါအဝင် ဆရာဝန်များကိုပါ အတူတကွထားရှိပေးထားကြောင်း စစ်အုပ်စုက ပြောကြားခဲ့သည်။

နိုင်ငံတကာက ဂါဘွန်အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီးဘာပြောကြလဲ?

အဆိုပါ အာဏာသိမ်းမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွအတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်စ်၏ ပြောဆို ခွင့်ရှိသူက “မိမိတို့အနေနဲ့ အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ အခြေခံလွတ်လပ်ခွင့်များကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ချိုးဖောက်နေမှုအပေါ် စိုးရိမ်ပူပန်လျက်ရှိပြီး ကန့်ကွက်ကြောင်း” နှင့် တခြားသော ပါတီများကို ဥပဒေနှင့် လူ့အခွင့်အရေးများကို လေးစားကြရန်လည်း တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

ဂါဘွန်နိုင်ငံအတွင်းရှိ အမေရိကန်သံရုံးက “နိုင်ငံအတွင်းရှိ မိမိတို့နိုင်ငံသားများအနေဖြင့် နေထိုင်မှုများအား လျှို့ဝှက် ရန်၊ မြို့တွင်း မလိုအပ်သော သွားလာမှုများကိုရှောင်ရှားရန်နှင့် နိုင်ငံတွင်းမှ ထွက်ခွာရန် လိုအပ်သော စီစဉ်မှုများကို ပြုလုပ်ကာ အစိုးရ၏ အကူအညီအပေါ် မမှီခိုသော ရွှေ့ပြောင်းရန် အစီအစဉ်များရှိသည်” ဟု ၎င်းတို့၏ ဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပြည်နယ်ဌာနဆိုင်ရာ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ မက်သရူး မေလ်လာက “စစ်တပ်၏ဖမ်းဆီးခြင်းနဲ့ အခြေခံဥပဒေနဲ့မညီတဲ့အာဏာလွှဲပြောင်းမှုတွေကို ပြင်းပြင်းထန်ထန်ကန့်ကွက်ပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့ပြီး “နိုင်ငံသားရေးရာ စည်းမျဉ်းဥပဒေတွေကို ထိန်းသိမ်းပါ” ဟု အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင်များကို တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ၎င်းကို ဆက်လက်၍ ” အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ ဂါဘွန်ကပြည်သူတွေနဲ့ တူတူရပ်တည်ပါတယ်” ဟု ကမ္ဘာ့မီဒီယာများသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

ပြည်သူတွေရဲ့သဘောထားကရောဘယ်လိုရှိလဲ?

သို့ရာတွင် အချို့သော ဂါဘွန်ပြည်သူများအနေဖြင့် မြို့တော်လီဘရယ်ဗေးလ်၌ အာဏာသိမ်းမှုအပေါ် ထောက်ခံကြောင်း ပြသသည့်အနေဖြင့် ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ ကျင်းပခဲ့ကြပြီး လမ်းမများတွင် စစ်သားများဖြင့် ကခုန်ခြင်း၊ သီချင်းဆိုခြင်းတို့ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ စစ်သားများမှလည်း ၎င်းတို့၏ အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ် ဘရစ်နျူမကို ပုခုံးထမ်းခြင်း၊ လေပေါ်မြှောက်တင်အောင်ပွဲခံခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ကြပြီး “လွတ်မြောက်ခြင်း”၊ “သမ္မတ” စသော စကားလုံးများဖြင့် အော်ဟစ်ကခုန်ခဲ့ကြသည်။

မြို့တော်အတွင်းရှိ ကျောင်းသားများအနေဖြင့်လည်း “ကျွန်တော်တို့ ဂါဘွန်ပြည်သူတွေလိုချင်တာက တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုတွေနဲ့ ဘွန်ဂို ပီဂျီဒီစနစ်အတွက် အာဏာချန်ထားဖို့ပါ”။ နောက်ပြီး ယခင်အာဏာရပါတီကို ရည်ညွှန်းလျက် “ကျွန်တော်တို့ ပြောခဲ့သလိုပဲ နှစ် ၆၀ လောက်က တော်တော်ကြာသွားပါပြီ” ဟု ရိုက်တာသတင်းထောက်ကို ပြောကြားခဲ့ကြသည်။

“စစ်ခေါင်းဆောင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခြင်း”

အာဏာသိမ်းပြီး နောက် ၄ ရက်ခန့်အကြာ ယမန်နေ့ စက်တင်ဘာ (၄)ရက်နေ့တွင် မြို့တော် လီဘရစ်ဗေးလ်၌ အာဏာသိမ်းမှုကို ခေါင်းဆောင်ခဲ့သော ဗိုလ်ချုပ် ဘရစ် နျူမက ကြားကာလသမ္မတအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခဲ့ပြီး ထိုပွဲမတိုင်မီ နယ်စပ်ဒေသများကို ပြန်ဖွင့်လှစ်ပေးခြင်း၊ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များနှင့်တွေ့ဆုံကာ အကူးအပြောင်းကာလ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများအတွက် ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုချိန်အတွင်း “ပြီးခဲ့သော အမှားမျိုး ပြန်လည်မဖြစ်စေဖို့ ရွေးကောက်ပွဲအသစ်ကို အလျင်အမြန်ပြုလုပ်သွားမှာ မဟုတ်ပါဘူး” ဟု နိုင်ငံတကာနှင့် ဒေသတွင်း မီဒီယာများသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“ရှေးယခင်က အာဏာသိမ်းဖြစ်ရပ်များ”

ပြင်သစ်ကိုလိုနီလက်အောက်သို့ကျရောက်ခဲ့ဖူးသော အာဖရိကန်နိုင်ငံများဖြစ်သည့် မလီ၊ ဂျီနီယား၊ ဘာကီနာ ဖက်ဆို၊ ချဒ်၊ နိုင်ဂျာ၊ တူနီရှားနိုင်ငံတို့တွင် အလားတူအာဏာသိမ်းမှုမျိုး ၉ ကြိမ်ဖြစ်ပွားဖူးကာ စီမံခန့်ခွဲမှု ညံ့ဖျင်းခြင်း၊ ပြည်သူ့ဘဏ္ဍာများ အလွဲသုံးစားဖြုန်းတီးမှု စသည့်အကြောင်းပြချက်များဖြင့် အာဏာသိမ်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြခြင်းဖြစ်သည်။

ဂါဘွန်နိုင်ငံတွင်မတော့ တခြားအာဖရိကနိုင်ငံများနှင့်အတူ တမူထူးခြားစွာ အရှေ့တောင်အာရှက မြန်မာနိုင်ငံကဲ့သို့ ရွေးကောက်ပွဲမဲလိမ်သည့်ကိစ္စနှင့် အာဏာကြာရှည်ထိန်းသိမ်းမှုတို့ကိုအကြောင်းပြကာ အာဏာသိမ်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဂါဘွန်အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်စဉ်ကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအရေးကျွမ်းကျင်သူများကတော့ “ထိုကဲ့သို့လုပ်ဆောင်မှုများမှာ ဒီမိုကရေစီလုပ်ငန်းစဉ်များအတွက် အဟန့်အတားကြီးဖြစ်စေသည်” ဟု ရှုမြင်ကြသည်။